Τις τελευταίες ημέρες αυξάνονται ανησυχητικά τα κρούσματα από την πανδημία, τόσο από το άνοιγμα των συνόρων μας για την τουριστική περίοδο, όσο και από την χαλάρωση των πολιτών μετά από μια περίοδο απόλυτης καραντίνας.
Η Ελλάδα αντιμετώπισε με ιδιαίτερη επιτυχία το πρώτο κύμα της πανδημίας περιορίζοντας στο ελάχιστο δυνατό τα ανθρώπινα θύματα.
Όμως αυτή η επιτυχία συνοδεύτηκε με ένα τεράστιο οικονομικό shock, τα αποτελέσματα του οποίου δεν είναι απολύτως ορατά ακόμα και αναμένεται να οξυνθούν μετά τον Σεπτέμβριο.
Οι τελευταίες προβλέψεις για την πορεία της ελληνικής οικονομίας για το 2020 – αν και ευμετάβλητες και σε αντίθεση με τις αρχικά ιδιαίτερα δυσοίωνες – μιλάνε για μία ύφεση μικρότερη του μέσου όρου της ΕΕ, αλλά με σημαντική άνοδο της ανεργίας, η οποία μπορεί να ξεπεράσει το 20%.
Ας μην ξεχνάμε όμως ότι η χώρα μας σε αντίθεση με πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι βαθύτατα τραυματισμένη από μια δεκαετία συνεχούς μείωσης του βιοτικού επιπέδου των πολιτών και από μια προηγούμενη κυβέρνηση η οποία επένδυε όχι στην πραγματική οικονομία, αλλά στον λαϊκισμό και την διχόνοια.
Σαν αποτέλεσμα η τελευταία δεκαετία θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί μια χαμένη δεκαετία αφού σε όρους πραγματικού κατά κεφαλήν ΑΕΠ μας έχουν περάσει όλες σχεδόν οι πρώην ανατολικές χώρες (Λιθουανία, Λετονία, Εσθονία, Πολωνία, Σλοβακία, Τσεχία, Σλοβενία) διευρύνοντας συνεχώς την απόσταση από εμάς.
Τα χρόνια διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας και η μεγάλη επίδραση του τουρισμού στην διαμόρφωση του ελληνικού ΑΕΠ μαζί με τις άλλες χρόνιες αδυναμίες της χώρας μας, καθιστούν το έργο της κυβέρνησης πολύ δύσκολο ιδιαίτερα αν υπάρξει ένα δεύτερο κύμα πανδημίας.
Η μη αναμενόμενη κρίση της πανδημίας ανέκοψε την μείωση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ, ο οποίος φαίνεται ότι το 2020 θα ξεπεράσει το 200% του ΑΕΠ. Το στοιχείο αυτό καθιστά την χώρα μας ιδιαίτερα ευάλωτη σε οποιαδήποτε επόμενη κρίση είτε αυτή προέλθει από μια νέα έξαρση του Κορωνοϊού, είτε από μια χρηματοπιστωτική δεδομένου ότι τα χρηματιστήρια της Δύσης βρίσκονται σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα.
Τα καλά νέα είναι ότι η χώρα μας δεν αντιμετωπίζει προβλήματα χρηματοδότησης των δανειακών της υποχρεώσεων λόγω των ευνοϊκών παγκόσμιων συνθηκών και της αυξημένης αξιοπιστίας που έχει δείξει η νέα κυβέρνηση.
Το άλλο καλό νέο είναι ότι το πρόβλημα της πανδημίας είναι παγκόσμιο και θα πρέπει οι παγκόσμιες δυνάμεις να συνεργασθούν ή η Ευρωπαϊκή Ένωση από μόνη της θα πρέπει να κινηθεί γρήγορα και να πάρει άμεσα μέτρα ενίσχυσης, ανάκαμψης και αναδιάρθρωσης των οικονομιών με έμφαση στις νέες τεχνολογίες ώστε οι πολίτες να δουν καλύτερες υπηρεσίες και αποτελεσματικότερο δημόσιο τομέα.
Πιστεύω ότι η κρίση αυτή πρέπει να γίνει μια μεγάλη ευκαιρία για την υλοποίηση τομών που έχει ανάγκη η ελληνική κοινωνία, αφού ο λαϊκισμός έχει οδηγήσει την χώρα μας πολλά χρόνια πίσω.
Οι χώρες οι οποίες χαρακτηρίζονται από χρηματοοικονομική υγεία και χαμηλά χρέη θα αντιμετωπίσουν με μεγαλύτερη άνεση τόσο την τρέχουσα κρίση της πανδημίας όσο και την επόμενη ημέρα. Αντίθετα οι υπερχρεωμένες χώρες, τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά και οι υπερχρεωμένες επιχειρήσεις θα είναι πιο ευάλωτες.
Η επόμενη ημέρα που όλοι ελπίζουμε να είναι όσο το δυνατόν νωρίτερα, θα πρέπει να βρει την ανθρωπότητα με λιγότερες ταχύτητες, περισσότερη αλληλεγγύη, λιγότερη κοινωνική ανισότητα, μεγαλύτερη ευημερία των πολιτών, διατηρήσιμη και σταθερή ανάπτυξη για όλους και μεγαλύτερη προτεραιότητα στον πλανήτη.
*Ο Νικόλαος Δ. Φίλιππας είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Πειραιώς, Πρόεδρος και Ιδρυτής του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού.
*Άρθρο που δημοσιεύθηκε στην έντυπη έκδοση της εφημερίδας «Τα Νέα» και ηλεκτρονικά στο tanea.gr στις 13/07/2020.