Όσα πρέπει να ξέρετε για το fintech.

Το fintech δεν είναι απλώς εφαρμογές πληρωμών. Είναι ένα ολοκληρωμένο οικοσύστημα καινοτομίας που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων: ψηφιακές τράπεζες (neobanks), πλατφόρμες δανεισμού peer-to-peer, εφαρμογές για budgeting, επενδύσεις και ασφάλειες, smart credit scoring και robo-advisors, εργαλεία αποταμίευσης και μικροεπενδύσεων, ψηφιακή ταυτοποίηση (KYC) και αξιολόγηση κινδύνου.

Η υπόσχεση του fintech είναι ταχύτερες, φθηνότερες και πιο προσβάσιμες χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και φυσικά ανάλογες εμπειρίες. Όμως αυτή η πρόσβαση δεν έχει πραγματικά καμία αξία, αν ο πολίτης δεν είναι εφοδιασμένος με ουσιαστική χρηματοοικονομική γνώση, κρίση και συνείδηση.

Οι κίνδυνοι του fintech

Κάθε τεχνολογία έχει την φωτεινή και την σκοτεινή της πλευρά, και το fintech δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Παρά τα αδιαμφησβήτητα πλεονεκτήματά του, εμπεριέχει συγκεκριμένους κινδύνους, όπως η υπεραπλούστευση μέσω πλατφορμών που προωθούν προϊόντα χωρίς πλήρη ενημέρωση ή εκπαίδευση (ETF ‘S Crypto κλπ) , καθώς και ο υπερδανεισμός μέσω «εύκολων» πιστώσεων, ιδίως για νέους χρήστες, με δυνατότητες τύπου Buy Now Pay Later.

Επιπλέον, ορισμένες υπηρεσίες λειτουργούν εκτός παραδοσιακού εποπτικού πλαισίου, ενώ όσοι δεν διαθέτουν τεχνολογική εξοικείωση αντιμετωπίζουν τον αποκαλούμενο ψηφιακό αποκλεισμό, με άμεσο αποτέλεσμα την διεύρυνση των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων. Γι’ αυτούς τους λόγους, η χρηματοοικονομική εκπαίδευση αποτελεί απαραίτητο αντιστάθμισμα, ώστε το fintech να μην εξελιχθεί σε έναν ακόμα παράγοντα ανισότητας.

Χρηματοοικονομική εκπαίδευση στην εποχή του fintech

Η χρήση ενός app δεν σημαίνει ότι ο χρήστης καταλαβαίνει πώς διαμορφώνονται τα διάφορα επιτόκια, τι σημαίνει χρέωση υπερανάληψης ή πώς επιδρά ο πληθωρισμός στην αξία των αποταμιεύσεών του. Γι’ αυτό, ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός πρέπει να εξελιχθεί σε χρηματοοικονομική δεξιότητα (financial skill). Πρέπει να μαθαίνουμε στους πολίτες όχι μόνο να διαβάζουν τις έννοιες, αλλά να τις εφαρμόζουν με κρίση και αυτονομία.

Fintech + Financial Literacy = Ψηφιακή χρηματοοικονομική ενδυνάμωση

Όταν το fintech συνδυάζεται με τη χρηματοοικονομική παιδεία, δημιουργούνται νέες δυνατότητες. Δημιουργείται ένα νέο είδος πολίτη, που γνωρίζει, ελέγχει και σχεδιάζει τις οικονομικές του επιλογές. Παράλληλα, αναπτύσσεται ένα νέο μοντέλο κοινωνικής συμμετοχής, όπου η πρόσβαση σε χρηματοοικονομικές υπηρεσίες δεν αποτελεί προνόμιο, αλλά δικαίωμα. Επιπλέον, διαμορφώνεται μια νέα βάση διαλόγου, από τα σχολεία έως την αγορά εργασίας, που ενισχύει τη συνειδητότητα  και τη συμμετοχή σε όλα τα επίπεδα της οικονομικής ζωής.

Η ευθύνη των φορέων

Το fintech είναι το μέσο. Ο στόχος είναι ή θα πρέπει να είναι ο πολίτης. Και ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός είναι το κλειδί που ξεκλειδώνει ένα πραγματικά αβέβαιο μέλλον.

* Ο Νικόλαος Φίλιππας είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικής στο Πανεπιστήμιο του Πειραιά και Πρόεδρος και Ιδρυτής του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού.