Κάποιοι, ίσως να έχουν ακούσει για το Blockchain, ως την τεχνολογία που κρύβεται πίσω από το ψηφιακό νόμισμα Bitcoin. Στην πραγματικότητα, είναι πολλά περισσότερα από αυτό. Πρόκειται για μια σχετικά πρόσφατη εξέλιξη, που αλλάζει δραστικά τις πρακτικές χρηματοδότησης στον χρηματοπιστωτικό τομέα, μειώνοντας μεταξύ άλλων τους φραγμούς στην είσοδο νεοφυών εταιρειών στην βιομηχανία του λεγόμενου FinTech (χρηματοοικονομική τεχνολογία).
Τι είναι όμως το Blockchain;
Ως Blockchain ή Distributed Ledger Technology (DLT) ορίζεται μία σειρά καταχωρήσεων που αφορούν συναλλαγές, σε ένα δημόσιο καθολικό (ledger). Κάθε καινούρια ομάδα καταχωρήσεων – ένα «block» – συνδέεται με τα προηγούμενα blocks γραμμικά και με χρονολογική σειρά, δημιουργώντας έτσι μία «αλυσίδα» καταχωρήσεων», δηλαδή ένα «Blockchain». Τα blocks συνδέονται μονοσήμαντα μεταξύ τους. Προκύπτουν δε μέσα από μια διαδικασία που ονομάζουμε «proof of work», κατά την οποία επιτυγχάνεται η αλγοριθμική επίλυση ενός «δύσκολου» υπολογιστικού προβλήματος. Κατά αυτό τον τρόπο, το Blockchain λειτουργεί ως ένα αποκεντρωμένο (decentralized) λογιστικό καθολικό, το οποίο είναι κοινό για όλους τους συμμετέχοντες, μιας και όλοι οι εμπλεκόμενοι αποθηκεύουν ένα αντίγραφό του, κάτι που εξασφαλίζει την ασφάλεια και την διαφάνεια των συναλλαγών.
Με απλά λόγια, το Blockchain είναι μια βάση δεδομένων στην οποία καταχωρούνται διάφορες συναλλαγές με μεγάλη ασφάλεια και απόλυτη πιστοποίηση και αντίγραφά της μπορεί να βρίσκονται σε πολλά δικτυακά σημεία, τα οποία ενημερώνονται ταυτόχρονα και είναι προσβάσιμα από όλα τα μέρη. Το μεγαλύτερο όφελος της τεχνολογίας Blockchain είναι η αφαίρεση από την διαδικασία οποιουδήποτε ενδιάμεσου φορέα, τμήματος, υπαλλήλου ή επαγγελματία, για τις ανάγκες πιστοποίησης μιας συναλλαγής και μιας ταυτότητας. Αυτό σημαίνει ταχύτατες συναλλαγές και μικρά κόστη ανάπτυξης και υλοποίησης, σε επίπεδο μεγάλων οργανισμών και τραπεζών.
Η λειτουργικότητα της τεχνολογίας Blockchain είναι αυτή που την καθιστά απαραίτητη για την λειτουργία των κρυπτονομισμάτων. Τα κρυπτονομίσματα χρησιμοποιούν ένα αποκεντρωμένο δίκτυο υπολογιστών, οι οποίοι επαληθεύουν μέσω αλγοριθμικών πράξεων τις συναλλαγές. Το δίκτυο αυτό ελέγχεται από τους ίδιους τους χρήστες καθώς λειτουργεί με βάση concensus, δηλαδή, δεν μπορεί κάποιος χρήστης να εξαναγκάσει κάποια αλλαγή στο πρωτόκολλο, διότι όλοι οι χρήστες είναι ελεύθεροι να ελέγξουν τον κώδικα του. Για να διατηρηθεί η συμβατότητα, όλοι οι χρήστες πρέπει να χρησιμοποιούν το λογισμικό που υπακούει στους ίδιους κανόνες. Όλες οι συναλλαγές που έχει επεξεργαστεί το δίκτυο καταγράφονται σε ένα δημόσιο καθολικό, το Blockchain. To Blockchain επιτρέπει στον χρήστη να εξακριβώνει την αυθεντικότητα της κάθε συναλλαγής, καθώς αυτές προστατεύονται από ψηφιακές υπογραφές για τον κάθε χρήστη. Επιπλέον δίνεται η δυνατότητα και κυρίως, το κίνητρο, σε οποιονδήποτε χρήστη να επεξεργαστεί συναλλαγές που χρησιμοποιούν την υπολογιστική ισχύ εξειδικευμένου εξοπλισμού και να κερδίζει ανταμοιβή για την υπηρεσία αυτή, αυτό είναι το λεγόμενο mining (εξόρυξη). Η διαδικασία της εξόρυξης εκτός του να πιστοποιεί συναλλαγές και να «δημιουργεί» νέο νόμισμα, συμβάλλει και στην ασφάλεια του δικτύου. Όσο μεγαλύτερη υπολογιστική δύναμη έχει συνολικά το δίκτυο, τόσο λιγότερο ευάλωτο είναι σε επιθέσεις και κακόβουλους χειρισμούς.
Πλεονεκτήματα του Blockchain
- Το Blockchain επιτρέπει στα κρυπτονομίσματα να λειτουργούν χωρίς την ανάγκη κεντρικής εξουσίας/διαχείρισης.
- Οποιαδήποτε δεδομένα στο Blockchain μπορούν να προβάλλονται για οποιοδήποτε άτομο. Επίσης αν έχουν γίνει αλλαγές στο Blockchain, αυτές οι αλλαγές είναι δημόσιες, γεγονός που προσδίδει μεγάλη διαφάνεια. Για αυτό το Blockchain χρησιμοποιείται σε κρυπτονομίσματα, προσδίδοντας την διαφάνεια που χρειάζονται οι συναλλαγές μιας και κάθε συναλλαγή καταγράφεται και παρουσιάζεται στο κοινό. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Σιγκαπούρης που στην προσπάθειά τους να προσελκύσουν κεφάλαια, προτάσσουν την διαφάνεια μεσω της νομοθεσίας και των επιτροπών ελέγχου που έχουν θεσπίσει για το blochchain και τα κρυπτονομίσματα ως το μεγαλύτερό τους προτέρημα και την ανάδειξη της εμπιστοσύνης ως το σημαντικότερο στοιχείο στην προσέλκυση επενδύσεων τέτοιων τεχνολογιών.
- Το Blockchain είναι πιο ασφαλές για την αποθήκευση δεδομένων από οποιοδήποτε άλλο σύστημα, επειδή το Blockchain χρησιμοποιεί κρυπτογράφηση.
- Οι συναλλαγές που γίνονται με την χρήση του Blockchain είναι πιο γρήγορες από ό, τι η διεθνής διατραπεζική αγορά. Είναι επίσης φθηνότερες, αν και δεν είναι ελεύθερες. Στην πραγματικότητα, αν θέλουμε μια ταχύτερη συναλλαγή, θα πρέπει να πληρώσουμε για αυτό. Ακόμα, σε σύγκριση με το παραδοσιακό σύστημα συναλλαγών, το Blockchain είναι ταχύτερο και οικονομικά αποδοτικότερο.
- Σε αντίθεση με τις συνήθεις βάσεις δεδομένων, το Blockchain περιέχει κάθε μπλοκ πληροφοριών, από την αρχή του δημιουργίας ενός κρυπτονομίσματος μέχρι μόλις και την τελευταία συναλλαγή.
- Επειδή το Blockchain δεν φιλοξενείται σε έναν υπολογιστή ή σε ένα διακομιστή αλλά κάθε κόμβος συνδέεται στο δίκτυο από διαφορετικές τοποθεσίες, για αυτό το Blockchain δεν αντιμετωπίζει κανένα πρόβλημα διακοπής λειτουργίας.
Μειονεκτήματα του Blockchain
- Το Blockchain δεν είναι τόσο απλό όσο φαίνεται. Οι μη τεχνολογικά ενημερωμένοι ή οι άνθρωποι παλαιότερων γενεών δεν καταλαβαίνουν εύκολα αυτή την τεχνολογία και δεν μπορούν να την χρησιμοποιήσουν.
- Το μέγεθος κρυπτογράφησης των δεδομένων του Bitcoin στο Blockchain είναι 200 GB, αλλά κάθε μέρα, όσο γίνονται νέες συναλλαγές, τα δεδομένα καταγράφονται στο Blockchain και το Blockchain αυξάνεται κάθε δευτερόλεπτο και γίνεται όλο και μεγαλύτερο. Χαρακτηριστικό είναι το μέγεθος κρυπτογράφησης του Ethereum Blockchain το οποίο είναι περισσότερο από 1 TB, για αυτό και οι μεγάλες δημόσιες υλοποιήσεις του Blockchain είναι αμφισβητήσιμες.
- Στο Blockchain οι πληροφορίες που εισέρχονται στη βάση δεδομένων πρέπει να είναι 100% σίγουρες και σωστές, με αποτέλεσμα αν συμβεί κάποιο λάθος με δεδομένα, τότε δεν μπορεί να μεταβληθεί. Στο μεγαλύτερο μέρος του Blockchain όμως υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης μέσω ενός Private Key. Αν χαθεί αυτό το ιδιωτικό κλειδί τότε είναι σχεδόν αδύνατη η πρόσβαση στο δίκτυο, οπότε αυτή η τεχνολογία χρειάζεται περισσότερη ακρίβεια από οποιοδήποτε σύστημα.
- Η ταχύτητα με την οποία τρέχουν οι τεχνολογικές εξελίξεις και τεχνολογίες όπως η κβαντική μηχανική μπορεί να οδηγήσουν το Blockchain να μετατραπεί σε μια παρωχημένη τεχνολογία.
- Η έλλειψη νομοθεσίας γύρω από το Blockchain αποτελεί μια από της μεγαλύτερες προκλήσεις για την εδραίωση τόσο του Blockchain όσο και των κρυπτονομισμάτων.
- Με διάδοση των λειτουργιών του σε ένα δίκτυο υπολογιστών, το Blockchain επιτρέπει στα κρυπτονομίσματα να λειτουργούν χωρίς την ανάγκη κεντρικής εξουσίας/διαχείρισης. Αυτό βέβαια έχει επιπτώσεις τόσο στο σχετικό κίνδυνο της έλλειψης κεντρικής διαχείρισης και των κυβερνοεπιθέσεων καθώς και στις αμοιβές επεξεργασίας και συναλλαγής.
Η τεχνολογία του Blockchain αναμένεται να αλλάξει το ‘’status quo’’ στον κλάδο των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών μέσα στην επόμενη δεκαετία. Πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι η επανάσταση που προβλέπεται να δημιουργήσει η τεχνολογία Blockchain σε κλάδους της χρηματοπιστωτικής αγοράς, όπως η λιανική τραπεζική ή άλλες χρηματοπιστωτικές συναλλαγές, είναι συγκρίσιμη με την εμφάνιση του Internet τη δεκαετία του 2000.
Η πραγματικότητα θα δείξει αν αυτές οι προβλέψεις επαληθευτούν ή όχι!
*Ο Δρ. Χρήστος Αβδούλας είναι Μεταδιδακτορικός Ερευνητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και Επιστημονικός Συνεργάτης του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού.