Δημοσιευμένα στον τύπο

Καθοριστικό ρόλο στην πρόσφατη παγκόσμια οικονομική κρίση έπαιξε ο χρηματοοικονομικός αναλφαβητισμός των πολιτών, τονίζει ο Καθηγητής Νικόλαος Δ. Φίλιππας. Οι συνέπειες. Αναγκαία η διά βίου μάθηση.

Μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις στις δυτικές κοινωνίες τον 21ο αιώνα είναι η επιμόρφωση των πολιτών για τη λήψη κατάλληλων χρηματοοικονομικών αποφάσεων.

Σύμφωνα με πρόσφατες εμπειρικές μελέτες, ο χρηματοοικονομικός αναλφαβητισμός (financial illiteracy) αποτελεί ένα οξύ κοινωνικό πρόβλημα, καθώς οι περισσότεροι πολίτες έχουν σχετική ή ακόμα και πλήρη ανεπάρκεια γνώσεων για βασικές χρηματοοικονομικές έννοιες και εργαλεία.

Αλαζονεία και διάφορες μανίες είναι αρχέγονα ένστικτα που είχαν υποτιμηθεί καθώς είναι συχνά υπεύθυνα για οικονομικές καταστροφές. Πρέπει όμως πλέον να λαμβάνονται σοβαρά υπ’ όψιν στη χάραξη οικονομικής πολιτικής.

Για περισσότερα από 50 χρόνια η χρηματοοικονομική θεωρία βασιζόταν στην υπόθεση ότι οι επενδυτές συμπεριφέρονται ορθολογικά (rational investors) και πως οι αγορές είναι αποτελεσματικές (efficient markets).

Οι αλλεπάλληλες κρίσεις και οι διαμορφωθείσες φούσκες (bubbles) έδειξαν τους περιορισμούς της θεωρίας αυτής. Ως αποτέλεσμα, τα τελευταία χρόνια, ερευνητές της ψυχολογίας ανακάλυπταν ότι οι άνθρωποι συμπεριφέρονται μη ορθολογικά. Γνωστικά λάθη και συναισθήματα οδηγούν σε λανθασμένες επενδυτικές επιλογές.

Όπως στη ζωή, έτσι και στις επενδύσεις κάποια λάθη μπορεί να αποδειχθούν καταστροφικά. Ποια είναι τα επτά πιο σημαντικά σφάλματα που διαπράττουν οι μικροεπενδυτές. Γράφει ο Νικόλαος Δ. Φίλιππας.

Δε θα ήταν υπερβολή να ισχυριστεί κάποιος ότι η κρίση του 2007-08 αλλά και η σημερινή εγχώρια και διεθνής κατάσταση οφείλονται σε μεγάλο βαθμό σε σφάλματα αξιωματούχων των κυβερνήσεων και ανώτατων τραπεζικών στελεχών και άλλων χρηματοοικονομικών οργανισμών.

Η πολυπλοκότητα της λειτουργίας του χρηματοοικονομικού συστήματος και των παραγόντων που επηρεάζουν τις αγορές και η ασύμμετρη πληροφόρηση οδηγούν τους μικροεπενδυτές σε αλλεπάλληλα σφάλματα και πολλές φορές σε συντριπτικές απώλειες.

Η κρίση επανέφερε στην επικαιρότητα μία από τις απλούστερες “έννοιες” των χρηματοοικονομικών· την αποταμίευση. Μπορεί να οδηγήσει σε συσσώρευση μιας περιουσίας και δεν αφορά μόνο στα νοικοκυριά. Έχει όμως τα μυστικά της.

Το πιο σημαντικό δίδαγμα της πρόσφατης χρηματοπιστωτικής κρίσης συνοψίζεται σε μόλις πέντε λέξεις: πρώτα απ’ όλα η αποταμίευση!